18 juni 2018 Op mijn blog over Wat vind jij? Past overal een regie bij? ontving ik deze reactie van Margreet: Petra, jouw vraag leidt bij mij tot de vraag: waar begint en eindigt regie? Betekent het altijd bewegen in de ruimte of is regie ook de manier van stilstaan, de opstelling, uitdrukking, kleding en intentie? Kortom: is het überhaupt mogelijk om zonder regie op het podium te staan? Mogelijk wordt er vaak niet zo bewust bij nagedacht. Het is al een hele verbetering dat dat mede dankzij jouw blogs vaker gebeurt. Dank voor deze mooie reactie. Het zette mij aan het denken: wanneer zingen we wel en wanneer niet in regie? In deze blog mijn reactie op de vraag. Eerst even in grote lijnen iets op een rijtje zetten: Sommige koren weten precies wat ze qua beweging en ‘staging’ moeten doen, en kiezen vooral voor de bewegende regie ( of choreo). Sommige koren bewegen iets minder en zingen met inleving. Check, zingen met regie. Sommige koren bewegen niet, maar zingen ingeleefd en hebben zich verdiept in hun muziek en hebben een connectie met hun publiek. Ook zij zingen met regie. Sommige koren bewegen niet of nauwelijks en vinden het ook lastig om een connectie te maken met wat ze zingen. Van deze koren zou ik zeggen dat ze zonder regie op het podium staan. Voor groep 1 en 2 zijn we het denk ik eens dat we dat als ‘zingen met regie’ kwalificeren. Maar over groep 3 en 4 wil ik het met je hebben. Ik zeg dat groep 3 wel in regie zingt en groep 4 niet. Oké, even iets dieper in de materie duiken. Wat is regie eigenlijk? De regie – zelfst.naamw. (v.) Uitspraak: [rəˈxi, reˈxi] – artistieke leiding over een toneelstuk, film, tv-programma of opera ( www.woorden.org) Regie heeft dus met de toneelwereld te maken. Het heeft te maken met de begeleiding van de acteurs, wat ze op het podium doen, waar ze staan, hoe ze lopen, en de decorbouwers, kostuum- en lichtontwerpers. De regie bepaalt de inhoudelijke lijn en de uiteindelijke voorstelling. Wat heeft dit met koorregie te maken? Alles, want koorregie heeft alles te maken met wat je op het podium doet: opstelling, beweging, houding expressie, maar ook decor(stukken), kleding, licht etc. Maar is dan niet alles wat je op het podium doet eigenlijk regie? Als je naar de omschrijving hierboven kijkt, dan lijkt het erop dat , zodra je op het podium staat, er eigenlijk altijd wel ‘iets’ gebeurt en dat je dus zou kunnen zeggen dat er sprake is van een regie. Want, je staat nooit zomaar op het podium, je kiest minstens voor een kooropstelling. een koor staat nooit helemaal stil, dus je kan al spreken over beweging. Een koor gebruikt soms attributen ( hoedjes, paraplu’s, stoelen), dus zeggen we dat er decorstukken zijn. Een koor heeft eigenlijk altijd nagedacht over de kleding, dus je kunt ook bij kostuum een vinkje zetten. Toch zou ik dit niet meteen regie noemen. Waarom? Omdat je pas van koorregie spreekt als het bewust wordt toegepast en ergens toe leidt. Er is over nagedacht en het wordt met betekenis ingezet. Vergelijk het maar met een toneelvoorstelling waar de acteurs zomaar op het podium worden gezet. Ze hebben hun teksten uit het hoofd geleerd, ze staan in een decor, in hun kostuum, maar weten niet weten waar ze moeten staan, lopen, zitten, hebben geen instructie gekregen hoe zij hun teksten moeten brengen. Er is geen aandacht besteed aan hoe het verhaal is opgebouwd en weten ook niet met welke dynamiek ze moeten spelen. Alle onderdelen zijn er, maar het heeft geen richting of betekenis. Geen regie, en een recept voor…chaos? rommelige voorstelling? saaie voorstelling? Maar wacht eens even, hoor ik je denken, dat hoeft toch niet meteen. Misschien is dit toneelstuk juist wel heel spannend om naar te kijken, en kan er van alles gebeuren, zoals bij improvisatietoneel, zit je misschien wel op het puntje van je stoel. Ja, daar zeg je wel wat. Oké, dus wat zou je ervan zeggen als we een koor zomaar ‘random’ op het podium zouden zetten, zoals de acteurs hierboven. Ook zij hebben hun teksten uit het hoofd geleerd, ze staan in een decor, in hun kostuum, maar weten niet weten waar ze moeten staan, lopen, zitten, dus ook niet hoe zij hun teksten moeten brengen. Er is geen aandacht besteed aan hoe het verhaal is opgebouwd en weten ook niet met welke dynamiek ze moeten spelen. Alle onderdelen zijn er, maar het heeft geen richting of betekenis. Geen regie, en een recept voor…een rommelig concert? Maar, we gaan even verder redeneren. Stel, het betreft ervaren (improvisatie)acteurs, zij zouden wel zonder regie-aanwijzingen op het podium gezet kunnen worden. Zij beheersen hun vak, kennen hun lijf en stem en voelen zich vrij om te bewegen. Zij weten zelfs zonder aanwijzingen hoe zij hun teksten kunnen brengen, omdat zij zich hebben ingeleefd in hun tekst en op zoek zijn gegaan naar het verhaal/doel van hun performance. Ik denk dat we nu bij de kern zijn aangekomen. Koorzangers die wat meer ervaren zijn, zich vrij op het podium voelen, maar vooral die zich bij elk nummer hebben ingeleefd en verdiept hebben in hun muziek en op zoek zijn naar een connectie met hun publiek, kunnen , net als de ervaren acteurs uit mijn vergelijking, zonder zichtbare koorregie een prachtig voorstelling/concert geven. Ik zeg bewust zonder zichtbare koorregie, want er zit wel degelijk regie in. Het ‘regie’-onderdeel zit hem in de houding, expressie, emotie, vertelkunst en verbinding die de zangers hebben met hun eigen emotie, met elkaar, met het verhaal in het nummer en met hun publiek. Het decor, het kostuum en hoe ze bewegen en waar naartoe, is eigenlijk véél minder belangrijk. Hier is het punt waar ik je mee naartoe wil nemen, vaak wordt er gedacht dat regie te maken met waar je op het podium staat, maar nog veel belangrijker is hoe je op het podium staat! En dit is waar het wat mij betreft eigenlijk om draait: koorregie is dus echt niet alleen waar je staat of hoe je beweegt, en vooral dat je weet wat jouw boodschap/verhaal/doel is en of je mensen weet te raken met je muziek. Even terug naar de vraag: Waar begint en eindigt regie? Betekent het altijd bewegen in de ruimte of is regie ook de manier van stilstaan, de opstelling, uitdrukking, kleding en intentie? Kortom: is het überhaupt mogelijk om zonder regie op het podium te staan? Mijn antwoord is: ja, dat is mogelijk. Als je als koor niet precies weet wat je op het podium moet doen en daarmee niet echt je publiek weet te raken, dan zing je wat mij betreft ‘zonder regie’. Maar zie je ook meteen waar de kansen liggen? Dat je door je te verdiepen in je muziek en het verhaal dat je wil delen met je publiek je meteen in regie staat? Vervolgens er ook nog een mooi plaatje bij aanbieden, maakt de performance dan compleet. Meer weten over mijn workshop en koortraject Zingen met intentie?